Gülşah Karaman – Milliyet.com.tr
D vitaminiyle ilgili en çok merak edilen soruların başında, “Sağlıklı bir beden için günlük kaç doz D vitamini almalıyız?” geliyor. Tıp Enstitüsü ve Besin ve Beslenme Konseyi, D vitamini ölçüsünü 70 yaş altı yetişkinlerin günde 600 IU (15 mcg), 70 yaş üstü yetişkinlerin ise 800 IU (20 mcg) olarak belirliyor. Pekala, fazla D vitamini almanın ziyanları neler?
1. Hiperkalsemi geliştirebilir
Hiperkalsemi, kandaki kalsiyum düzeyinin olağanın üstünde olması manasına gelmektedir. D vitamini, bedeninizde kalsiyum emilimine yardımcı olan yağda çözünen bir vitamindir. Kalsiyumun kemiklerinizi güçlendiren bir mineral olduğu göz önüne alındığında, uzmanlar bilhassa yaşlıların D vitamini tüketmesinin ne kadar kıymetli olduğunu vurgular. Lakin çok kalsiyumun Ulusal Sıhhat Enstitüsü’ne nazaran bedeninizde hiperkalsemi geliştirme riski vardır.
2. Mide bulantısına neden olabilir
Bilim beşerlerine nazaran D vitamininin fazlası mide bulantısına yol açıyor. Bilhassa mide bulantısı ve kusma, çok fazla D vitamini ve hiperkalsemiyle birlikte ortaya çıkıyor.
3. Kendinizi yorgun hissedebilirsiniz
Gün içerisinde kendinizi çok mu yorgun hissediyorsunuz? Bunun nedeni, fazla D vitamini alımı olabilir. Çok fazla D vitamini almak, birebir vakitte hiperkalsemi ile temaslı olan yorgunluk hissine neden olabilir.
4. Sonlu ve gerilimli hissedebilirsiniz
Sonluluk birebir vakitte hiperkalseminin ve çok fazla D vitamini almanın yaygın bir belirtisidir. D vitamini desteği alırken bu durumu daima yaşıyorsanız D vitamini tüketiminizi değerlendirmeye başlamanın ve çoka kaçmadığınızdan emin olmanın vakti gelmiş olabilir.
5. Böbrek taşı geliştirebilir
Son olarak hiperkalseminin en büyük yan tesirlerinden biri böbrek taşı geliştirmesidir. The New England Journal of Medicine’de yayınlanan bir araştırma, bedenin orta seviyede D vitamini ile kalsiyumda (günde yaklaşık 2 bin100 miligram) bir artış yaşadığında, böbrek taşı geliştirme riskinin kıymetli ölçüde arttığını ortaya koydu.
Ya gereğince D vitamini almıyorsam?
Bir kişinin kâfi D vitamini alamadığı birçok durum olabilir. Birincisi, güneşe maruz kalması hudutlu olabilir, hatta güneş kremi kullanarak UV ışınlarından korunma bile günde kâfi ölçüde D vitamini almasına pürüz olabilir. İkincisi, D vitamini sağlayan besinlerin az tüketmesidir. Yumurta, balık, mantar, soya sütü, portakal suyu ve üt eserleri D vitamini kaynaklarıdır.
Güneşten kâfi ölçüde D vitamini almak için, haftada 2 sefer 30 dakika mühletle, güneşin en güçlü vakitleri olan sabah 10.00 ve akşam 16.00 ortası güneşlenebilirsiniz. Böylelikle destek almanıza gereksinim kalmayacaktır.
Bilimsel olarak paylaşılan bu datalara ek olarak Kardiyoloji Uzmanı Demet Erciyes, D vitamini hakkında merak edilen tüm soruların karşılığını bizimle paylaştı:
D vitamini seviyesi ne olmalı?
D vitamininin bilimsel bilgilerine nazaran günlük dozunu belirtmiştik. Pekala, bu oran kaç olmalı? Kardiyoloji Uzmanı Demet Erciyes şöyle açıklıyor: “Kan analizinde ölçülen D vitamini olağan kıymetleri 30- 100 ng/ ml’dir. Optimal yani olması istenen aralık 60-80 ng/ ml’dir.”
D vitaminini güneş ışınları ve destek dışında besinlerden de almak mümkün. Pekala, hangi besinler D vitamini içeriyor? Uzm. Dr. Demet Erciyes D vitamini içeren besinleri tek tek sıraladı:
D vitamini içeren besinler nelerdir?
D vitamininin temel kaynağı güneş. Lakin mantar, ay çekirdeği, maydanoz, tahıl üzere bitkisel besinlerden D2 yumurta sarısı, yağlı balıklar ve karaciğer üzere hayvansal besinlerden D3 biçiminde besinlerden da çok az ölçüde alınabiliyor. Magnezyum, A ve K vitamini, D vitamininin emilimini kolaylaştırıyor. Bu nedenle D vitamini alırken beslenmenize bu mineral ve vitaminleri içeren kuru yemişleri, ıspanak, Brüksel lahanası, kuşkonmaz, havuç, bal kabağı üzere besinleri katmamız yararlı olacaktır.
Güneşten faydalanırken D vitaminin üretiminde tesirli olan birçok özellik daha vardır. Örneğin cilt renginiz koyu ise D vitamini için güneşten faydalanma oranınız açık renk derililere nazaran daha düşüktür. Güneş yanığı konusunda şanslı olan bu kimselerin kâfi D vitamini üretmek için daha uzun müddet güneş ışığına maruz kalmaları gerekir.
Bu nedenle D vitaminini kazanmak için güneşlenirken daha çok avuç içlerini ve kolların beyaz kalmış ince deriye sahip iç taraflarını güneşlendirmenizi öneririz.
Bu ortada kilo ve yaş da tesirli faktörler ortasındadır. Bulunduğunuz bölgenin ekvatora uzaklığı, içinde bulunduğunuz mevsim, güneşlenilen saat aralığı, hava kirliliği de ışınların size gerçek halde ulaşmasına etkendir. Artık sonbahar mevsimindeyiz. His durumumuza da âlâ geldiği için güneşi gördüğümüz her vakit azamî faydalanmaya dikkat etmeliyiz. Yavaş yavaş kandaki ölçüsü düşmeye başlayan D vitaminine kan analizinde baktırarak eksik ise yerine koyma vakti geldi. Yeri geldiğinde ilaç üzere alınan bu vitaminin neden bu kadar değerli olduğuna gelin bir göz atalım.
BAĞIŞIKLIĞI GÜÇLENDİRİYOR
D vitamini, 200’den fazla gen üzerinde güçlü tesirleri olan kıymetli bir vitamindir. Bilhassa bu pandemi devrinde koronavirüs ile çabada D vitamini son derecede değerlidir. Bu mevzuda yapılan bilimsel çalışmalarda D vitamini seviyesi olağan olanlar, eksikliği olanlara oranla hastalığı daha hafif geçiriyorlar. Hatta verilen tedavinin bir kesimi da D vitaminini kapsıyor. Yani olağansa bile ölçüsü olağanın üst hudutlarındaki yüksek düzeylere yaklaştırmak daha uygun geliyor.
‘D VİTAMİNİ DÜŞÜK OLANLAR TENEFFÜS YOLU ENFEKSİYONU RİSKİ TAŞIYOR’
D vitamininin bağışıklık sistemine olumlu tesiri yalnızca koronavirüse değil, başka virüs ve bakterilere karşı da esirgeyicidir. Tıpkı vakitte bedende kronik enflamasyonla ilgili romatoid artrit, crohn hastalığı, lupus, enflamatuvar bağırsak hastalıkları, fibromiyalji üzere hastalıklarda da D vitamini yararlı olur.
D vitamini düzeyleri düşük olan çocuklar ve yetişkinler astım, alerjik hastalıklar, soğuk algınlığı yahut üst teneffüs yolu enfeksiyonları için daha yüksek risk taşır. D vitamini bedende enfeksiyonun işaretlerinden biri olarak artan CRP yüksekliğinin düzelmesine yardımcı olur.
KEMİK ERİMESİNİ ÖNLER
D vitamini eksikliği, çocuklarda raşitizm üzere kemik deformasyonuna, yetişkinlerde kemik ve kas güçsüzlüğüne neden olabilir. D vitamini kemiğin yapı taşı olan kalsiyumun düzenlenmesinde tesirlidir; bağırsaklardan kalsiyumu emmek ve böbrekler yoluyla atılan kalsiyumu geri almak için gereklidir. D vitamini kalsiyumun yanı sıra ayrıyeten bedendeki fosfor istikrarını de korur.
KANSERE BİLE KALKAN OLUYOR
Birçok bilimsel çalışmalarda kanser hücrelerinin yok edilmesi ve kanserin ilerlemesini önlemede bedenin kanserden savunma düzeneğine olumlu tesiri olduğu gösterilmiştir. Bilhassa kolon, prostat, pankreas ve göğüs kanserlerinin önlenmesinde ve tedavisinde kıymetli rol oynar.
Diyabet riskini azaltır
İnsülin düzeylerini düzenlemede olumlu tesiri vardır. Münasebetiyle diyabet tedavisinde kan şekerinin istikrarda tutulmasına yardımcı olur. İnsülin direncinin düzelmesine de yardımcı olur. Bu sayede kilo vermede de yardımcıdır.
Anksiyeteden depresyona kadar uzanan ruh halinin D vitamini eksikliğiyle alakası olabilir. Kronik yorgunluk da D vitamini eksikliği belirtileri ortasında sayılır. Hudut sisteminin sıhhati açısından da değerlidir. Parkinson, Alzheimer üzere hastalıklarda D vitamini seviyelerinde eksiklik sık gözlenir.
Egzama ve sedef üzere cilt hastalıklarını taşıyan kimselerde genelde düşük düzeylerde olduğu gözlenen D vitamininin bu hastalıkların tedavisinde de yeri vardır. Ayrıyeten saç dökülmesinin nedenlerinden biri D vitamini eksikliği olabilir.D vitamini eksikliği olup olmadığı kanda bakılarak kolay kolay anlaşılabilir. Şayet eksiklik varsa içinde bulunduğumuz mevsim sebebiyle güneşten alamayacağımız bu vitamini ilaçla yerine koymak gerekir.
D vitaminin fazlası ziyanlı olabilir. Bağışıklığımızı yükseltmek için ve hasta olmamak için, gücümüzü yüksek tutmak için vitamin desteği yapmak isteriz. Meğer hiç düşünmeden, denetimi yapılmadan alınan birtakım vitaminler bedende birikir. Bir çeşit zehirlenme yapar. Yararlı olduğu bilinen bir vitamin fazla alındığında çok ziyanlı hale gelebilir. Yağda eriyen vitaminler fazla alındığında bedende birikir. D vitamini de yağda eriyen ve bedende depolanan vitaminler ortasındadır. Bu nedenle destek alırken vakit zaman kanda bakılarak denetim edilmesinde ve alınacak dozun ona nazaran belirlenmesinde yarar var.
D vitamini fazla alındığı vakit kemikler için yararlı olan onları güçlendiren bu vitamin tam aksisi olarak kemikleri porselen üzere kırılgan hale getirebilir. D vitamini fazlalığı böbreğin fonksiyonunu de olumsuz tesirler. Bedende kalsiyum fazlalığı yaratır. Kemik ağrıları olur. Pankreasın çalışmasını bozar. Kalpte çarpıntılara sebep olabilir.
