CNN’in derlediği habere nazaran, Afganistan’ın demir, bakır ve altın üzere klasik madenlerin yanı sıra, dünyanın en büyük lityum rezervlerinden birine sahip olduğu biliniyor. Dünyanın en yoksul ülkelerden biri olan Afganistan’ın sahip olduğu işlenmemiş maden rezervlerinin pahasının 1 trilyon dolara yakın olduğu kestirim ediliyor.
Uzmanlar, iklim değişikliğiyle uğraşta büyük ehemmiyet taşıyan şarj edilebilir bataryalar ve gibisi teknolojilerde kullanılan lityumun 21’inci yüzyıl iktisadı için vazgeçilmez olduğuna dikkati çekiyor.
Memleketler arası Güç Ajansı (IEA), geçtiğimiz aylarda dünyanın iklim kriziyle baş edebilmesi için lityum, bakır, nikel, kobalt ve az toprak elementlerinin global arzının süratle artması gerektiğini açıkladı.
Ajansın datalarına nazaran elektrikli taşıtların üretiminde klâsik taşıtlardan altı kat fazla maden kullanılırken, elektrik altyapıları için büyük ölçüde bakır ve alüminyum, rüzgar türbinlerindeki mıknatıslar içinse az toprak elementlerinin arzının artmasına muhtaçlık bulunuyor lakin Afganistan bugüne kadar güvenlik meseleleri, altyapı yetersizliği ve şiddetli kuraklık nedeniyle maden kaynaklarından faydalanamadı.
ABD Kongre Araştırma Hizmetleri’nin (CRS) haziranda yayımladığı raporda Afganistan nüfusunun yüzde 90’ının ülkede yoksulluk hududu olarak belirlenen günlük 2 doların altında yaşadığı açıklanırken, Dünya Bankası ülke iktisadını mart ayında “kırılgan ve memleketler arası yardıma muhtaç” olarak tanımladı.
CNN’e konuşan eski Milletlerarası Para Fonu (IMF) Orta Asya Yöneticisi Mosin Khan’a nazaran Afganistan’ın maden geliri lakin yıllık 1 milyar dolar seviyesinde.
Bu gelirin yüzde 30 ila 40’ının yolsuzluğa gittiğini iddia edildiğini belirten Khan’a nazaran, devlet otoritesinin zayıf olduğu birçok ülkede olduğu üzere Afganistan’da da doğal kaynaklar halka ve lokal iktisada gereğince yarar sağlamıyor.
Taliban’ın ülkenin maden sanayisini geliştirme bahtı bulunsa da ülkede güvenlik ve insani sorunlara öncelik vereceği öngörülüyor.
Ayrıyeten özel bölümün ve yatırımcıların giderek daha yüksek çevresel, toplumsal ve yönetimsel standartlara tabi olduğu bir devirde Khan, girişimcilerin bu riski almayacaklarını kestirim ediyor.
Çin için bir fırsat olabilir
Uzmanlar, Afganistan’daki rezervlerin devlet takviyeli projeler için bir fırsat olabileceğini belirtiyorlar. Bilhassa de Çin’in değerli bir yeşil güç geliştirme programına başladığı periyotta, Afganistan’daki lityum ve ender toprak elementleri, az toprak elementleri madenciliğinde dünya başkanı olan ülkenin uzun vadeli planları ortasında yer bulabilir fakat etraf uzmanları, madenciliğin dikkatli yapılmaması durumunda çevresel yıkıma sebep olabileceği ve toplumun “sessiz kesimlerine” ziyan verebileceği konusunda uyarıyor.
Çin, hafta başında Taliban ile “iletişimi sürdürdüğünü” açıklamıştı.
