Milliyet’ten Cem Kılıç’ın ilgili yazısı şöyle; En az bir yıllık kıdeme sahip bir çalışana dinlenmesi için fiyatlı müsaade verilmesi zaruridir. Emekçilerin hem çalışma müddetleri, hem de yıllık fiyatlı müsaade kullanımı ile ilgili koşullar, mevzuatta açıkça yer almaktadır.
Her patron, kendi işyerlerinde yasal hudutları aşmamak şartıyla çalışma saatlerini ve günlerini istediği üzere belirleyebilmektedir. Bu farklılıklar, çalışanların fiyatlı müsaade kullanımlarını da etkileyebilir.
YILLIK MÜSAADE HAKKI
Yıllık fiyatlı müsaade, çalışanlar için Anayasa ile garanti altına alınmış vazgeçilemez bir haktır. Bu sebeple, çalışanlar bu haktan kendi istekleriyle bile vazgeçemezler.
Yıllık müsaade hakkı için, çalışanın, birebir patrona bağlı kıdem müddetinin en az bir yıl olması kuraldır. Çalışan her ‘bir’ yılını tamamladığında yıllık fiyatlı müsaadesine hak kazanır. Çalışanın, bunu takip eden hizmet yılı içerisinde kelam konusu müsaadesi kullanması temeldir.
YILLIK MÜSAADE MÜDDETLERİ
Yıllık fiyatlı müsaade müddetleri İş Kanunu’nda belirlenmiş durumda. Bu husustaki kanun unsuru normatif hukuk kuralı biçiminde. Yani bir alt hudut var, ancak bir üst hudut yok.
Yıllık müsaade müddetleri şöyledir: – Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) kıdemi olanlar için 14 iş günü. – Beş yıldan fazla on beş yıldan az kıdemi olanlar için 20 iş günü. – On yıl ve daha fazla olanlar için 26 iş gününden az olamaz.
ÖZEL DURUMLAR
– Yeraltı işlerinde çalışanlar için yıllık müsaade müddetleri, 4 gün artırılarak uygulanır. Örneğin; 1 yıl maden işinde çalışan bir personel 14 yerine 18 iş günü müsaade hak edecektir. – 18 yaş ve daha küçük yaştaki personeller ile 50 yaş ve 50 yaşın üzerindeki çalışanların yıllık müsaade müddeti 20 iş gününden az olamaz.
10 GÜNDEN AZ OLAMAZ
Geçtiğimiz yıllarda İş Kanunu’nda yapılan değişiklikle yıllık müsaade kullanımı açısından kıymetli bir düzenlemeye gidildi. Buna nazaran, müsaade mühleti bir modülü 10 günden az olmamak şartıyla istenildiği kadar bölünebilir. Örneğin, 14 gün müsaadesi olan bir çalışan 10 gün müsaadesini bir bütün olarak kullandıktan sonra geri kalanını 4 kesimde kullanabilir.
KONTRATTA VARSA
İş Kanunu haftalık en fazla çalışma saatini 45 saat olarak belirlemiştir. Haftada 6 gün çalışılması durumunda, haftalık çalışmasını tamamlayan personelin 24 saat kesintisiz dinlenme hakkı, ‘hafta tatili’ olarak belirlenmiştir.
İş Kanunu çalışma müddetlerini bu biçimde düzenlerken, patronlara kimi noktalarda istedikleri üzere düzenleme yapma serbestisi tanımıştır. Örneğin, her emekçinin haftada 6 gün çalıştığı var sayılsa da patronun haftalık çalışma müddetini haftanın günlerine istediği üzere dağıtma yetkisi vardır. Bu manada, patron günde 11 saati aşmayacak formda, günlük çalışma müddetini istediği üzere belirleyebilecek ve haftalık çalışma mühletini de 6 günden daha kısa tutabilecektir. Örneğin, haftalık 45 saat çalışan bir işyerinde, haftada 5 gün, günde 9 saat çalışılabilir. Bu biçimde, işyerinde cumartesi günü fiilen çalışılmamaktadır.
Emekçilerin cumartesi günü fiilen çalışmamaları durumunda, yıllık müsaade kullanımında cumartesi gününün yıllık fiyatlı müsaadeden sayılıp sayılamayacağı hususu tartışmalıdır. Bu duruma ait açık bir yasal düzenleme olmaması ve genel olarak cumartesi gününü iş günü kabul edilmesi nedeniyle pek çok işyerinde cuma günü yıllık müsaade kullanan çalışanların cumartesi günleri de müsaade hakkından düşülmektedir.
YARGITAY NE DİYOR?
Yakın vakitte yayımlanan bir Yargıtay kararında (Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 02.03.2021 tarihli Temel No: 2021/897, Karar No: 2021/5272 kararı), bu mevzu ile ilgili farklı bir bakış açısı ortaya konulmuştur. Kararda, cumartesi fiilen çalışma günü olmayan işyerlerinde cumartesinin yıllık müsaade günü sayılıp sayılmayacağının iş kontratları ile belirlenebileceğine karar verilmiştir.
Bu bakımdan, çalışanın iş kontratında ya da toplu iş mukavelesinde cumartesi günü ‘hafta tatili’ günü olarak belirlenmişse, çalışanların müsaade haklarında bu gün hafta tatili olarak değerlendirilecektir. Hasebiyle, yıllık müsaade mühleti içine denk gelen cumartesi günleri müsaade hakkından düşmeyecek, yıllık müsaade gününden sayılmayacaktır.
Öbür taraftan, cumartesi günü fiilen çalışma olmamasına karşın, iş sözleşmesi ya da toplu iş mukavelesinde cumartesi gününün hafta tatili olduğuna ait bir düzenleme yoksa patron çalışanın yıllık müsaade müddeti içine denk gelen cumartesi günlerini yıllık müsaade müddetinden düşebilecektir.
